Voordat de Maya’s in Yucatán woonden, leefden er vooral jagers en verzamelaars. De Maya’s, die veel later rond 2.600 voor Christus aankwamen in Yucatán, hebben veel overgenomen van de vorige bewoners.
De geschiedenis van de Maya’s kan worden opgedeeld in drie perioden (Kunsten en Cultuur, 2010):
- Preklassieke periode (1000 voor Christus tot 200 na Christus)
- Klassieke periode (200 na Christus tot 900 na Christus)
- Postklassieke periode (900 na Christus tot komst Spanjaarden)
Preklassieke periode
Over deze periode is niet veel bekend. Dit komt doordat de Maya’s toen nog geen schrift hadden, waardoor er geen geschreven bronnen uit die tijd stammen. Onderzoekers moesten het doen met overblijfselen van tempels, schilderingen en beelden. Het is de periode dat de Maya’s begonnen met het bouwen van tempels.
De eerste kalender die de Maya’s gebruikten begon rond het jaar 400 voor Christus. Deze kalender is van hoge ingenieuze kwaliteit en is preciezer dan onze kalender. Aan de hand van de stand van de zon, de maan en de planeten maakten de Maya’s deze kalander. Met behulp van deze kalender konden de Maya’s uitrekenen wanneer het de beste tijd was om te zaaien en te oogsten. De kalender eindigt overigens opeens in het jaar 2012. Sommige mensen denken dat hiermee het einde van de wereld wordt voorspeld. (Roeling, 2004 en Kennislink, 2010).
Maya kalender (bron: 2012 Unveiled)
Klassieke periode
De Klassieke periode is het hoogtepunt van de Maya’s. Er werden veel steden en tempels gebouwd die van groot belang waren. In de tempels werden de goden geëerd en mensen geofferd. Ook werden er veel teksten en tekeningen op de muren van tempels geschilders, waardoor onderzoekers veel informatie over het volk konden verkrijgen door het bestuderen van deze tempels. Net als bij de piramides van de Egyptenaren deden veel tempels van de Maya’s ook dienst als begraafplaats voor koningen. Tikal was 500 jaar na Christus de eerste grote stad van het Mayarijk. Als stammen naar deze stad trokken, brachten ze nieuwe ideeën mee over bewapening, rituele praktijken en menselijke offers.
In 683 na Christus overleed leider Pascal en werd hij begraven in de Tempel der Inscripties. Rond deze tijd speelden verschillende factoren al een rol waardoor de Maya’s langzamerhand in verval begonnen te raken. De handel tussen stammen daalde, en er kwamen meer conflicten tussen de verschillende Mayasteden (SchoolTV, 2007). Ook in Tikal hield de bouw op, waardoor de stad langzaam in verval raakte. In 899 na Christus verliet de bevolking de stad Tikal. Net als in Tikal ging het ook bij andere zuidelijke Mayasteden het fout. Veel Maya’s trokken vervolgens naar het noorden. In de noordelijke provincie Yucatán bleef het redelijk hetzelfde (Digitalmeesh, 2010).
Post-Klassieke periode
In deze periode ging het niet goed met de Maya’s. Wetenschappers weten nog steeds de precieze oorzaak van het verval van de Mayacultuur en de redenen van de grootschalige verhuizingen van de Mayastammen naar het noorden niet. Een oorzaak zou voedselgebrek in hun oude woonomgeving kunnen zijn. Ook zou de aanwezigheid van ziektes een reden kunnen zijn van het vertrek naar het noorden. De vervallen steden raakten al snel overwoekerd door de jungle (Mythicjourneys, 2010). Een nieuwe stam verhuisde in de 10e eeuw naar het noorden van Yucatán: Itzá. Dit volk bouwde de stad Chitchén Itzá. Ze waren echter een ander soort volk dan de oorspronkelijke Maya’s:
“It has never been satisfactorily explained just who the Itzá were. Although their connection with the history of Yucatán began at a very early period, the native literature always refers to them as a people apart. They were feared and hated, but at the same time regarded as holy men. They spoke the Maya language, but are called ah-nunob which means “those who speak our language brokenly.” Their customs were certainly different from those of the rest of the people of northern Yucatán, for they are called rogues, people without fathers and mothers and people who are disobedient to their fathers and mothers. […]” (Roys, 1933: 178; emphasis in original)” (Boot, 2005: 23-24).
Komst Spanjaarden
In het voorjaar van 1519 begon de Spaanse expeditie richting het Westen. Deze bestond uit elf schepen en had als doel het Spaanse rijk uit te breiden. De expeditie werd geleid door Hernan Cortes (The Border, onbekend).
Hoewel er weinig van de Mayasteden over was toen de Spanjaarden eenmaal arriveerden, waren er toch nog een klein aantal steden waar de Maya’s woonden. Christopher Columbus beschreef het eerste contact dat hij had met de Maya’s (Mythicjourneys, 2010), wat vanuit het Spaanse kamp niet vriendelijk bleek te zijn. Onder leiding van Cortés hebben de Spanjaarden bijna alle overblijfselen van de Mayacultuur verwoest (Roeling, 2004). Boeken werden verbrand, kalenders vernietigd en tempels kapot gemaakt. Ze vonden dat de resten van de Mayabeschaving het werk was van ‘heidenen’ (SchoolTV, 2007). Er zijn nog maar enkele boeken en ruïnes over uit het oude Mayarijk.Door de komst van de Spanjaarden werd dus op brute wijze een einde gemaakt aan een groot deel van de nog overgebleven Mayabeschaving. De ruïnes zijn tegenwoordig een toeristische trekpleister.
1519 Cortes arriveert in Mexico (Bron: The Border)
Yukateeks Maya 